Մատչելի հղումներ

Ի՞նչ մոտեցումներ ունեն Բայդենն ու Թրամփը ՆԱՏՕ-ի ու Եվրոպայի անվտանգության ապահովման հարցերում


ԱՄՆ նախագահի թեկնածուներ՝ հանրապետական Դոնալդ Թրամփն ու դեմոկրատ Ջո Բայդենը
ԱՄՆ նախագահի թեկնածուներ՝ հանրապետական Դոնալդ Թրամփն ու դեմոկրատ Ջո Բայդենը

Այս շաբաթ ՆԱՏՕ-ն նշելու է իր հիմնադրման 75-ամյակը, սակայն տպավորիչ պատմությունն ամենևին էլ խոչընդոտ չէ, որ ԱՄՆ նախագահի ներկայիս թեկնածուներ Բայդենն ու Թրամփը նկատելիորեն տարբերվող մոտեցումներ ունենան Հյուսիսատլանտյան դաշինքի ու եվրոպական անվտանգության ապահովման հարցերում ԱՄՆ դերակատարության մասին

Հիմնադրումից 75 տարի անց էլ Հյուսիսատլանտյան դաշինքը շարունակում է հանդիսանալ եվրոպական անվտանգության ապահովման գործում ԱՄՆ ներգրավվածության ամենից ազդեցիկ հարթակը:

Երկրորդ աշխարհամարտից հետո հիմնադրված ՆԱՏՕ-ն ի սկզբանե բաղկացած էր Միացյալ Նահանգներից ու եվրոպական 11 երկրներից։ Դաշինքի անդամները պարտավորվեցին օգնել միմյանց, եթե որևէ մեկը հարձակման ենթարկվի:

«Այսօր աշխարհում մարդկանց ցանկությունն է ապրել ազատության և խաղաղության մեջ, որն ակնհայտ է և անբեկանելի»,- հայտարարել էր այդ ժամանակ ԱՄՆ նախագահ Հարի Թրումենը:

Սակայն այսօր ԱՄՆ նախագահի թեկնածուներ Ջո Բայդենն ու Դոնալդ Թրամփը տարբեր մոտեցումներ ունեն, թե ինչ դիրքորոշումներ պետք է որդեգրի Միացյալ Նահագները՝ Ուկրաինայի դեմ Ռուսաստանի ագրեսիայի, այդ ագրեսիային ՆԱՏՕ-ի արձագանքի և Եվրոպայի անվտանգության ապահովման գործում:

Իր նախագահության ժամանակ, Դոնալդ Թրամփը շարունակ ընդգծում էր, թե ՆԱՏՕ-ի գծով դաշնակիցները բավականաչափ չեն վճարում ալյանսի բյուջե:

«Ամենաքիչն օգտվում է Միացյալ Նահանգները: Ամենից քիչն ենք շահում: Օգնում ենք Եվրոպային: Եվրոպան միավորվում է, և նրանք հանդես են գալիս ընդհանուր թշնամու դեմ: Չեմ կարող ասել՝ արդյո՞ք այն թշնամի է, բայց կան այլ հակառակորդներ»,- ասում էր Թրամփը։

Հինգ տարի անց՝ Հարավային Կարոլինայում անցկացվող նախընտրական հանրահավաքում Թրամփը հայտարարեց, թե ՆԱՏՕ-ի անդամների նկատմամբ կոշտ դիրքորոշումն արդարացված է:

«ՆԱՏՕ-ն վատ վիճակում էր մինչ իմ հանդես գալը: Ասացի՝ բոլորը պետք է վճարեն: Ասացին՝ լավ, իսկ եթե չվճարենք, կրկին կպաշտպանե՞ք մեզ։ Ասացի՝ ո՛չ։ Չհավատացին լսածին, սակայն երբեք չեք տեսել, որ [ՆԱՏՕ-ի անդամ-երկրները] այսչափ շատ գումարներ տրամադրեն [պաշտպանության համար]»,- հայտարարել է Դոնալդ Թրամփը:

Սպիտակ տնից Թրամփի հեռանալուց հետո, հայտնի է, որ ՆԱՏՕ-ն ընդլայնվել է։ Դաշինքին միացել են Ֆինլադնիան ու Շվեդիան:

Բայդենի դիրքորոշումն այլ է․ Սպիտակ տան ներկայիս ղեկավարի խոսքով, Ռուսաստանի ագրեսիային միասնաբար դիմակայելը ցույց է տալիս ՆԱՏՕ-ի կարևորությունը:

«Նախքան [ուկրաինական] պատերազմի բռնկումը ասացի Պուտինին, եթե ներխուժի Ուկրաինա, ՆԱՏՕ-ն ոչ միայն կուժեղանա, այլ ավելի միասնական կդառնա: Աշխարհի ժողովրդավարությունները ոտքի կկանգնեն, կհակազդեն նրա ագրեսիային ու կպաշտպանեն միջազգային իրավունքի վրա հիմնված կարգը: Դա հենց այն, ինչ այսօր տեսնում ենք»,- ասել է ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենը:

Գաղտնիք չէ, որ ԱՄՆ նախագահի պաշտոնում Թրամփն կարևորում էր Ռուսաստանի և Վլադիմիր Պուտինի հետ հարաբերությունները։ Այս քարոզարշավի ժամանակ հանրապետականների թեկնածուն հիշատակեց ՆԱՏՕ-ի անդամ-երկրներից մեկի ղեկավարին․ «Մեծ երկրի նախագահներից մեկը վեր կացավ և հարցրեց՝ եթե չվճարենք ու Ռուսաստանի կողմից հարձակման ենթարկվենք, կպաշտպանե՞ք մեզ: Ասացի՝ չե՞ք վճարելու, խուսափու՞մ եք վճարելու։ Նա ասաց՝ այո, ընդունենք, որ այդպես է։ [Ասացի]՝ ո՛չ, չե՛մ պաշտպանի ձեզ»,- հայտարարել է Թրամփը:

Արձագանքելով՝ նախագահ Բայդենը ընդգծել է, թե եվրոպական անվտանգության նկատմամբ նման մոտեցումը վտանգավոր է Ամերիկայի համար․ «Նախկին նախագահը՝ [Դոնալդ Թրամփը], Պուտինին ասում է՝ արա, ինչ ուզում ես: [ԱՄՆ] նախկին նախագահն, իրականում, խոնարհվել է ռուս առաջնորդի առաջ: Կարծում եմ, սա զայրացուցիչ է: Վտանգավոր է և անընդունելի»,- հայտարարել է Բայդենը:

Սակայն ժամանակ անց՝ բրիտանական պահպանողական GB News հեռուստաալիքի հետ զրույցում Թրամփը հարկ համարեց նշել, թե կաջակցի ՆԱՏՕ-ին, եթե բոլոր անդամ-երկները դաշինքի բյուջե վճարեն իրենց բաժինները։ Պատասխանելով լրագրողի հարցին, եթե ՆԱՏՕ անդամները կատարեն իրենց պարտավորություններն, ինչպես կվարվի Վաշինգտոնը, Դոնալդ Թրամփը հայտարարել է՝ ԱՄՆ-ն «հարյուր տոկոսով» կաջակցի ՆԱՏՕ-ին:

Նախագահ Ջո Բայդենի համոզմամբ, այսօր ՆԱՏՕ-ն անհամեմատ ավելի ուժեղ և միասնական է, քան երբևէ, և սա դարձել է նրա կարևոր դրույթներից մեկը՝ նախընտրական քարոզարշավի ժամանակ արտաքին քաղաքական հարցեր արծարծելիս:

XS
SM
MD
LG