Մոսկվան՝ Ռուսաստանի փոխարտգործնախարար Սերգեյ Ռյաբկովի շուրթերով սպառնացել է ԱՄՆ-ին «ճակատագրական հետևանքներով»՝ Ռուսաստանի տարածքին ամերիկյան զենքով հարվածելու թույլտվության համար, որը Վաշինգտոնը, ինչպես հայտնի է, տվել է Կիևին։
Ռյաբկովը խոսել է «ասիմետրիկ միջոցների» մասին՝ հղում կատարելով նախագահ Վլադիմիր Պուտինի օրերս արված հայտարարությանը՝ ՆԱՏՕ-ի որոշ անդամ երկրների փոքր տարածքների ու խիտ բնակչության մասին։ Կրեմլի ղեկավարը նաև կոչ էր արել «տեղյակ լինել», թե ինչ են վտանգում։
Ռուսաստանցի դիվանագետի խոսքով, Վաշինգտոնը թերագնահատում է Մոսկվայի «հակազդման» լրջությունը։
Մոսկվան նաև վերջերս, դարձյալ, թափանցիկ կերպով ակնարկել էր միջուկային զենք կիրառելու մասին:
Հիշեցնենք, ըստ մամուլի, ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենի վարչակազմը անցած ամսվա վերջին գաղտնի թույլատրել է Կիևին՝ ամերիկյան զինատեսակներով հարվածներ հասցնել Ռուսաստանի տարածքին՝ որոշակի սահմանափակումներով։ Մյուս կողմից, Ուկրաինայի նախագահ Վոլոդիմիր Զելենսկին խնդրել է Վաշինգտոնին հնարավորություն ընձեռել ATACMS հեռահար հրթիռներ արձակել Ռուսաստանի խորք։
Արդեն իսկ՝ օրեր շարունակ արևմտյան սպառազինությամբ հարվածներ են հասցվում Ռուսաստանի տարածքին, և Կրեմլի կողմից առարկայական որևէ արձագանք նկատելի չէ՝ նշել է New Geopolitics Research Netwok-ի տնօրեն, ուկրաինացի ռազմական վերլուծաբան Միխայիլ Սամուսը։
«Ամերիկյան զինատեսակներով, մասնավորապես HIMARS-ով հարվածներ են հասցվել Բելգորոդի և Կուրսկի նահանգներին, և այն բացարձակապես ոչնչի չի հանգեցրել՝ [Մոսկվայի պատասխանի առումով]: Միգուցե, բացառությունն այն է, որ ԱՄՆ որոշ քաղաքներում Կրեմլի գաղտնի գործակալները կանաչ ներկ են ցողել McDonald’s-ի պատերին»,- ասել է Սամուսը։
Վերլուծաբանը հիշեցրել է՝ ուկրաինական ուժերը հարվածել են Ռուսաստանի խորքում գտնվող և ռազմավարական զսպման համար կիրառվող ռադիոտեղորոշիչ կայանին՝ Воронеж-М-ին, որը տեղակայված է Օրենբուրգի նահագնի Օրսկ բնակավայրի մոտ՝ Ուկրաինայի սահմանից 1500 կիլոմետր հեռավորության վրա․ «Մոսկվան նախընտրեց շրջանցել այդ թեման։ Նման օբյեկտներին հասցված վնասը լուրջ հարված է Ռուսաստանի միջուկային ուժերին, և ի պատասխան՝ ոչինչ։ Ուստի, դժվար է պատկերացնել, որ եթե Ուկրաինան Ռուսաստանի տարածքում պարբերաբար ոչնչացնի, օրինակ, զրահատեխնիկայով շարասյուները, ինչ արձագանք կստացվի»։
Միխայիլ Սամուսի խոսքով, ստեղծված իրավիճակում ռուսաստանցի պաշտոնյաները պետք է ինչ-որ բան ասեին, ու․․․ վերջ. «Եվ ասում են, թե ՆԱՏՕ-ն զղջալու է: Այս համատեքստում ինձ հատկապես դուր է գալիս «ասիմետրիկ պատասխան» արտահայտությունը։ Ի՞նչ է այն նշանակում: Ի՞նչ է անում Հյուսիսային Կորեան՝ Մոսկվայի դաշնակիցը, օդապարիկներ է ուղարկում իր հարևանների տարածք։ Իհարկե, կարող եք նույնը անել՝ Բերինգի նեղուցով ուղարկել Ալյասկա»։
Վերլուծաբանը դժվարացավ ասել, թե «ասիմետրիկ կամ սիմետրիկ»՝ անհամաչափ կամ համաչափ ինչ քայլ կարող է ձեռնարկել Կրեմլը․ «Ռուսաստանն ակնհայտորեն սխալ պահ է ընտրել Արևմուտքին սպառնալու համար։ Ցանկացած գործողություն պետք է բխի այն երկրի շահերից, որն իրականացնում է դրանք»։
Իր հերթին՝ Կանադայում գործող Քուինսի համալսարանի Միջազգային և պաշտպանական քաղաքականության կենտրոնի հետազոտող Մաքսիմ Սթարչակի ներկայացմամբ, Ռուսաստանը կշարունակի սրել իրավիճակը, բայց, այնուամենայնիվ, որոշակի սահմաններում։ Օրինակ, Կրեմլը կարող է միջուկային զենք կրող հրթիռների լրացուցիչ քանակ տեղակայել Ռուսաստանի եվրոպական տարածքում՝ առանց միջուկային մարտագլխիկների։
«Ասենք, Искандер հրթիռներ, կամ կարող է հայտարարել, թե մարտավարական հրթիռների վրա միջուկային մարտագլխիկներ կտեղակայվեն՝ մարտական հերթապահության համար։ Մասնավորապես, սա կարող է վերաբերել սուզանավերի կամ օդանավերի թևավոր հրթիռներին: Այժմ, Ռուսաստանի մարտավարական միջուկային զենքերը գտնվում են պահեստներում՝ իրենց կրիչներից զատ»,- ասել է Սթարչակը:
Բացի այդ, ըստ վերլուծաբանի, Ռուսաստանը, որպես ցուցադրական քայլ, կարող է ստեղծել մարտավարական միջուկային զենք կրող հատուկ զորամաս. «Հնարավոր են նաև որոշ պատասխաններ սովորական սպառազինությամբ, բայց դժվար է պատկերացնել, թե Պուտինը պատրաստ է առաջինը ռմբակոծել ՆԱՏՕ-ի երկրները, որովհետև նման մտադրության պարագայում ՆԱՏՕ-ի այն երկրները, որտեղից Ուկրաինա սպառազինություն է առաքվում, արդեն ռմբակոծված կլինեին»։
Ամերիկյան փորձագետների մեկնաբանությունը
American Enterprise Institute-ի ավագ գիտաշխատող Լեոն Արոնի խոսքով, Ռյաբկովի հայտարարությունը յուօրինակ ստուգատես է. «Նման է սովորական շանտաժի։ Փորձնական քար են նետում, տեսնում արձագանքը: Եթե տեսնեն վախ կա այս կողմում, ավելի մեծ քար կնետեն»:
Կոլումբիայի համալսարանի պրոֆեսոր Սթիվեն Սեստանովիչը ուշադրություն է հրավիրել․ «Պուտինն ու նրա խորհրդականները ակնհայտորեն վրդովված են, որ ԱՄՆ-ը թուլացնում է Ուկրաինայի առջև դրված սահմանափակումները։ Ուստի, Մոսկվայում դիմում են միջուկային զենքի օգտագործման տարբերակին: Սակայն արևմտյան կառավարությունները ուշադիր են այդ հարցում և չեն հավատում միջուկային զենք կիրառելու Պուտինի ակնարկներին։ Այդ իսկ պատճառով ռուսական կողմը փորձում է սրություն մտցնել իր հայտարարության մեջ։ Քանի որ միջուկային զենք օգտագործելու պատճառ չկա, Կրեմլը փորձում է արևմտյան կառավարություններին անհանգստացնել, թե Պուտինը կարող է սակավ խելամիտ լինել և կիրառել այն: Այս մարտավարությունը կոչվում է «իռացիոնալության ռացիոնալություն», և Պուտինը առաջին ղեկավարը չէ, ով փորձում է այդ անել։ Իսկ Ռյաբկովի հայտարարության մեջ ինձ ամենաշատը ցնցեց նրա մանկակամիտ մոտեցումը։ [Ռուսաստանի] արտգործնախարարության պաշտոնյան մեղադրում է արևմտյան առաջնորդներին՝ տեսախաղերին շատ ժամանակ հատկացնելու մեջ։ Լո՞ւրջ։ Փոխնախարարին կարող եմ վստահեցնել, որ Ջո Բայդենը տեսախաղեր չի խաղում»։
«Չպետք է ամբողջությամբ անտեսել Ռուսաստանի փոխարտգործնախարարի հայտարարությունը, սակայն պարոն Ռյաբկովի «նախազգուշացումն» արդեն իսկ լսել ենք Ռուսաստանի արտգործնախարարությունից նախորդ 25 ամիսների ընթացքում, որի միջոցով [Կրեմլը] փորձում է խոչընդոտել Արևմուտքի աջակցությունն Ուկրաինային։ Մոսկվան վատ է աշխատել կարմիր գծեր սահմանելու հարցում, սակայն սա չի նշանակում, թե Մոսկվան կարմիր գծեր չունի։ Ուկրաինայի կողմից ՆԱՏՕ-ական զորքերի մարտի մեջ մտնելը կարող է հատել այդ կարմիր գիծը, բայց ՆԱՏՕ-ն դրան չի համաձայնվի: Սակայն Արևմուտքի կողմից [Կիևին] ավելի բարդ զենքերի մատակարարումը, օրինակ՝ Sea Scout-ը, ATACMS-ները և դրանց կիրառման առնչությամբ առկա սահմանափակումների մեղմացումը, կարծես, չեն դրդի ռուսներին ձեռնարկել այնպիսի ռազմական գործողություններ, որոնք նրանք, ամեն դեպքում, չէին ձեռնարկի»,- նշել է Ուկրաինայում ԱՄՆ նախկին դեսպան, Սթենֆորդի համալսարանի ներկայացուցիչ Սթիվեն Փայֆերը։
Իր հերթին՝ Համաշխարհային քաղաքականության ինստիտուտի հետազոտող Նատալի Ֆոգելի խոսքով, որևէ նոր բան չկա Ռուսաստանի փոխարտգործնախարարի հայտարարության մեջ։
«Ի տարբերություն Twitter-ում Դմիտրի Մեդվեդևի հարբած գրառումների, Ռյաբկովի խոսքերը ամերիկյան քաղաքականության ուղղությամբ մասնագիտացած խորհրդային դիվանագետության դասագրքերից են։ Ռյաբկովը ձևացնում է, թե դիմում է ԱՄՆ ղեկավարությանը, այնինչ իր ուղերձն է ուղղում լայն լսարանին։ Սա ԱՄՆ ընտրազանգվածին՝ ընտրություններից առաջ վախեցնելու ակնհայտ փորձ է։ Ռյաբկովը նպատակ ունի ընկճել արևմտյան հանրությանը։ Խոսելով ասիմետրիկ պատասխանի մասին՝ Ռյաբկովն, ըստ էության, հաստատում է այն, ինչ ՆԱՏՕ-ի երկրներն արդեն գիտեն Ռուսաստանի անվտանգության հայեցակարգի հրապարակումից հետո։ Կրեմլի նախընտրածը հիբրիդային պատերազմն է, և 2022 թվականից ի վեր տեսել ենք նման գործողությունների աճ, ներառյալ՝ քաղաքական դիվերսիա, կիբեռհարձակումներ, դիվերսիոն գործողություններ, նույնիսկ՝ սպանությունները ՆԱՏՕ-ի տարածքում»,- ասել է Ֆոգելը:
Հարավային Կալիֆոռնիայի համալսարանի պատվավոր պրոֆեսոր Ֆիլիպ Սեյբը նշել է, «Պուտինն ու Ռյաբկովը, հավանաբար, մոռացել են, թե ով է սկսել պատերազմը։ Ոչ թե Ուկրաինան, այլ Ռուսաստանն է ներխուժել հարևանի տուն, և հիմա, երբ Ուկրաինան նոր զենք է ձեռք բերել դաշնակիցներից, ռուսաստանցի պաշտոնյաները խոսում են միջուկային պատերազմի սցենարի մասին՝ փորձելով վախեցնել Ուկրաինային և ՆԱՏՕ-ի երկրներին»:
Սեյբը ընդգծել է՝ իհարկե, միջուկային զենքի կիրառման ցանկացած հեռանկար մտահոգիչ է, բայց արևմտյան դաշնակիցները չեն կարող իրենց թույլ տալ կաթվածահար լինել նման սպառնալիքների պատճառով․ «Ռուսաստանը կարող է պարտվել պատերազմում՝ նաև այն պատճառով, որ Ուկրաինան օգտագործում է ՆԱՏՕ-ի մատակարարած զենքերը: Եվ նույնիսկ Պուտինի նման բռնապետը, հավանաբար, չի կարող մնալ իշխանության, եթե իր երկիրը հասնի աղետալի պարտության: Կրեմլի պաշտոնյաների հայտարարությունները վախեցած մարդկանց խոսքեր են, ովքեր ընդունակ չեն ղեկավարել Ռուսաստանը»։