Նորություն չէ, որ Սիրիայի ապստամբները, որոնք տապալեցին նախագահ Բաշար ալ Ասադին, թիկունքում ունեն Թուրքիայի աջակցությունը։ Մյուս կողմից, Իրանն աջակցում էր ալ-Ասադի ռեժիմին և վերլուծաբանների խոսքով՝ ապստամբների հաղթանակը Անկարայի հաղթանակն է տարածաշրջանում ազդեցության համար Թեհրանի հետ մրցակցությունում:
«Թուրքիան թուլացրել է Իրանին Իրաքում, Սիրիայում և Հարավային Կովկասում։ Թուրքիան այս երեք թատերաբեմում էլ առաջ է անցել Իրանից, և Թուրքիան դեմ չի լինի, որ Իրանը էլ ավելի թուլանա»,- ասում է Գերմանական Մարշալի հիմնադրամի Անկարայի գրասենյակի ղեկավար Օզգուր Ունլուհիսարջիլին:
Դիտորդները հաճախ Իրանի և Թուրքիայի հարաբերությունները բնութագրում են որպես հավասարակշռություն մրցակցության և համագործակցության միջև, սակայն նկատելի է, որ համագործակցությունն իր տեղը զիջում է ավելի ու ավելի դաժան մրցակցությանը, քանի որ Անկարան ձգտում է ընդլայնել դերիշխանությունն այն տարածքներում, որոնք Իրանը համարում է իր ազդեցության գոտին:
«Արաբական ապստամբությունների սկզբից Իրանը սկսեց Թուրքիային ընկալել որպես թշնամի։ Այդպես է եղել առնվազն մի քանի անգամ։ Իրանի ներքո գործող ուժերը մարտահրավեր են նետում նաև Թուրքիայի ազգային շահերին»,- ասում է Ստամբուլի Մարմարա համալսարանի միջազգային հարաբերությունների պրոֆեսոր Բիլգեհան Ալագոզը:
Թուրքիայում գործող Քրդստանի աշխատավորական կուսակցությունը կամ PKK-ն տասնամյակներ շարունակ պայքարում է քրդական փոքրամասնությունների իրավունքների ընդլայնման համար, և Անկարան մեղադրել է Սիրիայի քրդական զինված խմբավորմանը՝ YPG-ին, PKK-ի հետ կապեր ունենալու մեջ:
Ըստ դիտորդների՝ Թեհրանը կարող է գործել Անկարայի դեմ՝ աջակցելով քրդական զինված խմբավորումներին՝ տարածաշրջանում Իրանի աջակցությունը վայելող զինյալների միջոցով:
Այդ համատեքստում նկատելի է Թուրքիայի ու Իսրայելի ընդհանուր քաղաքականությունը Իրանին զսպելու ուղղությամբ:
«Իսրայելն ու Թուրքիան ընդհանուր շահ ունեն՝ կասեցնել Իրանի այս ծավալապաշտությունը: Փաստորեն, ականտես եղաք, որ այդ առումով Իսրայելն ու Թուրքիան անուղղակի համագործակցեցին։ Իսրայելը թուլացրեց «Հեզբոլլահին» (Լիբանանում), իսկ Թուրքիան աջակցեց ապստամբների շարժմանը, և Ասադը ընկավ: Ահա երկու օրինակ»,- ասում է Թել Ավիվի Ազգային անվտանգության հետազոտությունների ինստիտուտի արտաքին քաղաքականության մասնագետ Գալյա Լինդենշտրաուսը:
Հայտնի է, որ նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը ձգտում է վերականգնել հարաբերությունները Միացյալ Նահանգների հետ, իսկ ԱՄՆ նորընտիր նախագահ Դոնալդ Թրամփը խոստացել է ավելի կոշտ դիրքորոշում որդեգրել Իրանի նկատմամբ, և դիտորդներն այստեղ Վաշինգտոն-Անկարա համագործակցության հնարավորություն են տեսնում:
«Եթե պարոն Թրամփը նպատակ ունի նոր լուծումներ և մեթոդաբանություն կիրառել Իրանի հետ գործերում, ապա (այդ դեպքում) ԱՄՆ-ը Թուրքիայի օգնության և համագործակցության կարիքը կունենա։ Ընդհանուր պատկերին հայացք նետելիս՝ [հասկանում եք, որ] Թուրքիան և ԱՄՆ-ը պետք է միավորվեն»,- ասում է Թուրքիայի նախագահի խորհրդական Մեսութ Կասին:
Դիտորդները հիշեցնում են՝ Իրանն ու Թուրքիան դարեր շարունակ զուսպ են մոտեցել իրենց մրցակցությանը՝ աշխատելով խուսափելով ուղղակի առճակատումից: Բայց նոր իրավիճակի պայմաններում հարց է, թե երկու հարևան տերությունները որքանով կկարողանան զերծ մնալ բախումից:
