Մատչելի հղումներ

Հայաստանը մեկ միավորով բարելավել է իր դիրքերը «Թրանսփարենսի Ինթերնեյշնլի» կոռուպցիայի մասին զեկույցում


«Թրանսփարենսի Ինթերնեյշնլ» (ԹԻ) իրավապաշտպան կազմակերպության Կոռուպցիայի ընկալման (ԿԸՀ) 2023թ․ համաթիվ
«Թրանսփարենսի Ինթերնեյշնլ» (ԹԻ) իրավապաշտպան կազմակերպության Կոռուպցիայի ընկալման (ԿԸՀ) 2023թ․ համաթիվ

«Թրանսփարենսի Ինթերնեյշնլ» միջազգային հեղինակավոր կազմակերպությունը հրապարակել է կոռուպցիայի ընկալման մասին իր այս տարվա զեկույց-դասակարգումը: Հայաստանը մեկ միավորով բարելավել է իր դիրքերը։

Վաստակելով 47 միավոր՝ նախորդ տարվա համեմատ Հայաստանը բարելավել է իր ցուցանիշը մեկ միավորով կոռուպցիայի ընկալման համթվում` նշված է «Թրանսփարենսի Ինթերնեյշնլ» միջազգային հեղինակավոր կազմակերպության այսօր լույս տեսած և 2023 թվականին վերաբերող զեկույցում։

Ըստ կազմակերպության, «2018 թվականի թավշյա հեղափոխությանը հաջորդած երկու տարիներին Հայաստանը ժողովրդավարական և հակակոռուպցիոն զգալի բարեփոխումներ է իրականացրել։ Այնուամենայնիվ, կոռուպցիայի դեմ պայքարում առաջընթացը կանգ է առել՝ առաջին հերթին նոր միջոցառումների սահմանափակ իրականացման պատճառով: Հայաստանը (ինչպես տարածաշրջանի բազմաթիվ այլ երկրներ) բախվում է անվտանգության լուրջ սպառնալիքների, սակայն ունի ներուժ՝ հաղթահարելու այդ մարտահրավերները և անցնելու կոռուպցիայի արդյունավետ վերահսկմանը»:

«Թրանսփարենսի Ինթերնեյշնլի» կոռուպցւիայի ընկալման 2023 թվականի համթվում դասակարգված են 180 պետություններ և տարածքներ, ուր 0 միավորը «բացարձակապես կոռումպացված» վիճակն է, իսկ 100-ը՝ «կոռուպցիայից զուրկ» միջավայրը։

Ըստ զեկույցի, համաշխարային միջին միավորը արդեն տասներկու տարի մնում է անփոփոխ՝ 43, և պետությունների երկու երրորդի մոտ մոտ միավորների քանակը 50-ից ցածր է, որը «նշանակում է, թե կոռուպցիան այդ պետություններում հանդիսանում է լուրջ հիմնախնդիր»։

Հրապարակման համաձայն, ութ երկրներին հաջողվել է բարելավել իրենց դիքերը՝ Իռլանդիան (77 միավոր), Հարավային Կորեան (63 միավոր), Հայաստանը (47 միավոր), Վիետնամը (41 միավոր), Մալդիվները (39 միավոր), Մոլդովան (42 միավոր), Անգոլան (33 միավոր) և Ուզբեկստանը (33 միավոր):

«Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլի» կոռուպցիայի ընկալման համաթվի աղյուսակում 180 երկրների ցանկում Հայաստանը զբաղեցնում է 62-րդ տեղը։ 2022-ին Հայաստանը Ռումինիայի հետ կիսում էր 63-ից 64-րդ տեղերը: Վրաստանը 53 միավորով կիսում է 49-ից 52-րդ տեղերը, Թուրքիան (34)՝ 115-ից 120-րդ տեղերը, Իրանը (24)` 149-ից 153-րդ տեղերը, Ադրբեջանը (23)՝ 154-ից 157-րդ տեղերը։

«Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլի» կողմից հրապարակված կոռուպցիայի ընկալման 2023 թվականի համաթիվը վկայում է, որ կոռուպցիայի առումով իրավիճակը Արևելյան Եվրոպայում ու Կենտրոնական Ասիայում մնում է «ճգնաժամային», և այդտեղ միջին միավորը 35-ն է, ինչը Արևելյան Եվրոպան ու Կենտրոնական Ասիան «դարձնում է աշխարհի երկրորդ ամենացածր միավորներով տարածաշրջանը»։

Նշված տարածաշրջանում միայն մեկ երկիր է ստացել 50-ից բարձր՝ 53 միավոր, Վրաստանն է:

Զեկույցը պնդում է՝ Արևելյան Եվրոպան ու Կենտրոնական Ասիան բախվել են օրենքների անգործության, աճող ավտորիտարիզմի, համատարած կոռուպցիայի, և ուր՝ ժողովրդավարական համատարած հետընթացի ու արդարադատության համակարգում առկա խնդիների պայմաններում, արձանագրվել է կոռուպցիայի նկատմամբ վերահսկողության թուլացում:

Միաժամանկ, ըստ զեկույցի, «փոփոխությունները հնարավոր են, ինչի մասին վկայում է արձանագրված առաջընթացը հինգ երկրներում, որոնք զգալիորեն բարելավել են կոռուպցիայի ընկալման համթվի իրենց ցուցանիշները 2014 թվականից ի վեր»։

Վերոհիշյալ երկրների շարքում է նաև Հայաստանը: «Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլի» համաձայն, «Հայաստանը (47), Մոլդովան (42), Կոսովոն (41), Ուկրաինան (36) և Ուզբեկստանը (33) վերջին 10 տարիների ընթացքում զգալիորեն բարելավել են կոռուպցիայի ընկալման համթվի իրենց ցուցանիշները։» Ըստ այս տարվա զեկույցի, նախկին ԽՍՀՄ-ի տարածքում կոռուպցիայի ընկալման մակարդակով Հայաստանը զիջում է միայն մերձբալթյան երկրներին ու Վրաստանին:

Զեկույցի համաձայն, Վրաստանում կոռուպցիան վերածվել է ավելի խորը, համակարգային խնդրի, ուր իշխանության կենտրոնացումը մեկ ուժի ձեռքին հանգեցրել է մի իրավիճակի, ուր էլիտաները կարողանում են ազդել պետական ինստիտուտների որոշումների կայացման գործընթացների վրա: «Արդեն մի քանի տարի է, ինչ Վրաստանում խարխլված են ժողովրդավարության հիմքերը, և իշխանության ամենաբարձր օղակներում [առկա] կոռուպցիան կառավարությունը վերածում է ավազակապետության [կառավարության]»,- նշված է հրապարակման մեջ։

«Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլի» անդրադարձել է քաղաքական ասպարեզ իշխող կուսակցության հիմնադիր Բիձինա Իվանիշվիլիի վերջին «վերադարձին», ով, ըստ զեկույցի, առանցքային դեր է խաղացել պետական ինստիտուտների «զավթման» գործում։ Կոռուպցիայի դեմ պայքարը դարձել է Եվրամիությանը Վրաստանի անդամակցության գլխավոր խոչընդոտներից մեկը՝ արձանագրում է կազմակերպությունը։

Արևելյան Եվրապայում ու Կենտրոնական Ասիայում զեկույցն առանձնացրել է երկրների մեկ այլ խումբ ևս, ուր վերջին տարիներին արձանագրվել է հետընթաց՝ Բոսնիա և Հերցեգովինայում (35), Թուրքիայում (34) և Թուրքմենստանում (18): Ըստ հրապարկման, Թուրքիան, Սերբիան (36), Ռուսաստանը (26) և Տաջիկստանը (20) գրանցել են կոռուպցիայի ընկալման համթվի՝ իրենց վատթարագույն ցուցանիշնեըը:

Զեկույցն ընդգծում է, «տարածաշրջանում ամենացածր միավորներն են գրանցել Ադրբեջանը (23), Տաջիկստանը (20) և Թուրքմենստանը (18), ուր արձանագրվում են կոռուպցիայի հետ կապված լուրջ խնդիրներ»։ «[Այս երկրներում] իշխող վերնախավերի կողմից պետական ինստիտուտների ավտորիտար վերահսկողությունը համատարած է, կոռուպցիան ծառայում է իշխանությունը պահպանելու և պատասխանատվությունից խուսափելու նպատակներին: Այս երկրների վատ ցուցանիշները արտացոլում են կառավարման համակարգի բացթողումները և անկախ վերահսկողության բացակայությունը։ [Այս երկրներում] կոռուպցիան տարածված է հասարակության և կառավարության տարբեր մակարդակներում, մինչդեռ քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքները ոտնահարված են»,- նշված է «Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլի» այսօրվա հրապարակման մեջ:

Անդրադառնալով Ռուսասատնին՝ կազմակերպությունը փաստում է․ «Իշխանությունը զավթելու և երկրի ռեսուրսները վերահսկելու Պուտինի ռեժիմի տասնամյակներ տևած ջանքերը արմատավորել են կոռուպցիան: Կառավարությունն ամենուր վերահսկում է պետական հաստատությունները, ինչը թույլ է տալիս պաշտոնյաներին վիթխարի ծավալով չարաշահել իրենց լիազորությունները։ Ռուսաստանում դատականհամակարգի թուլացող անկախությունը հանգեցրել է կոռուպցիայի աճին, ինչը լրջորեն խաթարել է արդարադատության համակարգի նկատմամբ հանրային վստահությունը: Արդարադատության համակարգը օգտագործվում է ռեժիմի կողմից ընդդիմությանը ճնշելու և, հետևաբար, [սեփական] իշխանությունն ամրապնդելու համար։ Արդյունքում, իշխող վերնախավն ազատ է իր հավակնություններն առանց կաշկանդվելու իրականացնելուց, իսկ Ուկրաինայի դեմ Ռուսաստանի շարունակվող պատերազմը հաստատում է, թե որքան վտանգավոր կարող են լինել հետևանքները, երբ իշխանությունը դուրս է գալիս վերահսկողությունից»։

Զեկույցը փաստում է՝ վեցերորդ տարին անընդմեջ կոռուպցիայի նվազագույն մակարդակը Դանիայում (90 միավոր) է, որին հաջորդում են Ֆինլանդիան (87) և Նոր Զելանդիան (85):

Կոռուպցիայի ընկալման 2023 թվականի ցանկում վերջին հորիզոնականներում են Սոմալին (11 միավոր), Վենեսուելան (13 միավոր), Սիրիան (13 միավոր), Հարավային Սուդանը (13 միավոր) և Եմենը (16 միավոր), որոնք բոլորն էլ տևական ճգնաժամերի ներքո են՝ հիմնականում զինված հակամարտությունների պատճառով:

Զեկույցի համաձայն, Միացյալ Նահանգներում (69 միավոր) Գերագույն դատարանի էթիկայի թույլ կանոնները առաջ են քաշել դատական անաչառության հետ կապված լուրջ հարցեր: Սակայն «Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլի» կարծիքով, ԱՄՆ դաշնային և նահանգային դատական համակարգերը, հիմնականում, շարունակում են գործել համապատասխան անկախությամբ՝ զերծ մնալով գործադիր և օրենսդիր մարմիննեերի միջամտությունից, իսկ ԱՄՆ նախկին նախագահի և ներկայիս նախագահի որդու դեմ դատական գործերն ընթանում են «համապատասխան և անկախ դատական խողովակներով»։

Նմանատիպ

XS
SM
MD
LG