Ուկրաիանական պատերազմը անուղղակիիորեն ազդել է բազմաթիվ ռուսաստանցիների ճակատագրերի վրա, ովքեր լքել են իրենց երկիրը՝ Ուկրաինա Ռուսաստանի ներխուժումից հետո
Փետրվարի 24-ին Ուկրաինա ռուսական ներխուժումից հետո շատ ռուսաստանցիներ հեռացել են Վրաստան: Ռուսաստանի քաղաքացիները Վրաստանում առանց վիզայի կարող են մնալ մեկ տարի։
Ինչպես հայտնում են վրացական լրատվամիջոցները՝ հանրապետության ՆԳՆ-ին հղումով, 2022 թվականի մարտ և ապրիլ ամիսներին Վրաստան է մուտք գործել Ռուսաստանի ավելի քան 90 հազար քաղաքացի։ Ապրիլին ռուսներն առաջին տեղն են զբաղեցրել սահմանահատումների վիճակագրության մեջ։ Հունիսին Ռուսաստանից մուտք գործած քաղաքացիների մոտավորապես կեսը լքել է Վրաստանը՝ տեղափոխվելով այլ երկրներ։
«Ամերիկայի Ձայն»-ի ռուսական ծառայությունը զրուցել է ռուսաստանցիների հետ, ովքեր որոշել են տեղափոխվել Վրաստան՝ խնդրելով կիսվել իրենց պատմություններով, թե ինչու են որոշում կայացրել լքել իրենց հայրենի երկիրը և արդյոք կվերադառնան Ռուսաստան հետագայում, թե ոչ:
Սանկտ Պետերբուրգից սոցիոլոգ և լրագրող Ելիզավետան ասել է, որ որոշել է լքել Ռուսաստանը, քանի որ վախենում է իր կարծիքն արտահայտելուց: Նա նշում է, որ ժամանակին որոշել է, որ կհեռանա երկրից, եթե մահապատժի մորատորիումը հանվի: «Պարզվեց, որ ոչ միայն դա կարող է դրդել ինձ հեռանալ։ Ես գնացի, քանի որ պատերազմը սկսվեց, և ես վախենում էի կարծիքս հայտնել այս գործողության մասին»,- ասում է Ելիզավետան։
«Նախկինում միշտ էլ տհաճ էր, երբ հրապարակային ակցիաների ժամանակ հայտարարություններից հետո անձնագրային տվյալներ էին հավաքում, բայց դա երբեք իրականում սարսափելի չէր։ Պատերազմի սկսվելուց հետո իմ մի քանի ծանոթների բերման ենթարկեցին, իսկ նրանցից մեկին բերման ենթարկեցին ռուսական բանակի գործողությունները վարկաբեկելու հոդվածով։ Եվ սպառնալիքն այնքան մոտեցավ, որ ես սկսեցի զգուշանալ դռան ցանկացած զանգից։ Ես հասկացա, որ չեմ կարող այսպես ապրել։ Ես պարզապես ֆիզիկապես վախեցած եմ, հիվանդ և ճնշված: Մեծ թվով ծանոթներս, մանկության ընկերներս ապրում են Ուկրաինայում, ինձ համար շատ անտանելի էր լռելը»,- շարունակում է նա։
Ելիզավետան արագ գործելու որոշում կայացրեց, բայց դա հեշտ չէր։
«Դա դժվար պահ է», - ասում է նա: -Այնպես եղավ, որ հարեւանուհուս աշակերտուհուն մեղադրեցին մի շատ զավեշտալի արարքի մեջ, որը քիչ կապ ուներ զինված ուժերի և ռուսական բանակի հետ: Նրա տեղաշարժը սահմանափակվեց։ Սա ինձ այնքան տպավորեց, որ որոշեցի, որ պետք է հեռանամ։ Ես ֆիզիկապես դողում էի և սրտխառնոց էի զգում։ Ճնշման այս ներքին զգացումն այնքան մեծ էր, որ հավաքեցի իրերս ու գնացի»։
Ելիզավետան Վրաստան է եկել Հայաստանից։ «Մինչ այդ ես մի քանի ամիս ապրել էի Վրաստանում։ Ես չհասկացա, թե ինչպես է աշխատում հասարակությունը, բայց այստեղ իսկապես լավ է և՛ բնության, և՛ քաղաքային միջավայրի տեսանկյունից: Ես պատրաստվում եմ Վրաստանում մնալ մինչև ամառվա վերջ»։
Նա մոտ ապագայում չի պատրաստվում վերադառնալ Ռուսաստան, եթե որևէ արտառոց բան չպատահի. «Ես կվերադառնամ Ռուսաստան, եթե ինչ-որ բան սպառնա իմ սիրելիներին, և իմ վերադարձը կարող է օգնել նրանց։ Եթե քաղաքական համակարգը չփոխվի, ապա մոտ ապագայում ոչ»։
Մոսկվացի օպերատոր-բեմադրող և պրոդյուսեր Կոնստանտինն իր հերթին ասում է, որ ինքն ու իր ընտանիքը վաղուց էին մտածում հեռանալու մասին։ Սակայն պատերազմի սկիզբը վերջին կաթիլն էր։ «10-12 տարի առաջ սկսեցի նկատել, որ Ռուսաստանում ազատությունների շրջանակը փոքրանում է։ Ազատությունների այս շրջանակն արդեն այնքան է նեղացել, որ մենք (Ռուսաստանը) նույնիսկ փորձում ենք սահմանափակել ուրիշի ազատությունը, ասում է նա։
«Մենք երկար ժամանակ ցանկանում էինք տեղափոխվել Վրաստան»,- նշում է Կոնստանտինը։ - Մեզ այս քայլին դրդեց «հատուկ գործողության» սկիզբը։ Մենք հավաքվեցինք, գրեթե առանց վարանելու»։
Կոնստանտինը կիսվեց այն միջադեպով, որը տեղի էր ունեցել դպրոցում, ուրտ սովորում էին իր երեխաները: Նա պատմում է, որ ուրբաթ օրը նախատեսված էր միջոցառում այնտեղ: Երեքշաբթի օրը մեզ խնդրեցին տոնական հագուստ հագցնել երեխաներին՝ ինչ-որ տեղ նրանց տանելու համար։ Կինս դպրոցական չաթում հետաքրքրվեց, թե արդյոք դա «Զ» նշանով հավաքույթ է, և մեզ հավաստիացրեցին, որ ոչ: Նրանք երեխաներ են» Նա շարունակեց. «Մեր զգացողությունը, սակայն, մեզ չխաբեց. ուրբաթ օրը մենք երեխաներին դպրոց չուղարկեցինք, իսկ ավելի ուշ չաթում ինչ-որ մեկը տեսանյութ տարածեց, որտեղ երեխաները զինվորական համազգեստով էին ու Z-խորհրդանիշներով: Ամոթ է, քանի որ վստահում ես քո երեխաներին նման ուսուցիչներին: Նայում են քո աչքերի մեջ և ստում: Մենք այլեւս ուժ չունեինք մնալու, քանի որ մարդիկ ստում են միմյանց»,- պատմում է նա:
«Այն, ինչ անում է իշխանությունը, մարդասիրական չէ: Իսկ այն, թե ինչպես է դա ներկայացվում Ռուսաստանի մեր լրատվամիջոցներում, ուղղակի ֆանտաստիկ ժանրից է։ Ինչ-որ աբսուրդ է տեղի ունենում », - ասում է Կոնստանտինը:
«Փետրվարից ճամպրուկների վրա ենք նստած։ Բառացիորեն: Մենք մեծ ճամպրուկներ ունեինք, անմիջապես հավաքեցինք ու ուղղակի սպասում էինք գումարի։ 21-22-ին ավարտեցինք վերանորոգումը և կնոջս հետ հանգիստ գինի խմեցինք՝ հոգնած ու գոհ։ Եվ հաջորդ առավոտ արթնացա այլ աշխարհում: Կինս մեկուկես ամիս լաց էր լինում»։
Կոնստանտինը և նրա կինը երեք տղաների ծնողներ են։ Տեղափոխման ընթացքում նրանք չէին ուզում, որ երեխաները պատերազմը տեսնեն նույնիսկ հեռվից։ «Մենք երեխաներին հատուկ դուրս ենք բերել Ռոստովի մարզից՝ Վոլգոգրադով, որպեսզի նրանք չնկատեն այդ տանկերը, զրահափոխադրիչները։ Որպեսզի չազդվեն այս ռազմատենչ իրականությունից:
Ընտանիքը չի մտածում Ռուսաստան վերադառնալու մասին։ «Աստված չանի: Ես հրաժարվել եմ բոլոր նախագծերից, այլևս չեմ ուզում Ռուսաստանից գումար ստանալ, չեմ ուզում մասնակցել ռուսական հարկմանը: Չեմ ուզում լսել կամ տեսնել ոչինչ: Ինձ համար այնքան տհաճ է, որ հասարակ քաղաքացիները ինքնաբուխ մեղավոր են աշխարհի և առաջին հերթին Ուկրաինայի առաջ»,-պատմում է նա՝ նշելով, որ չի ցանակցել երբեք աշխատել Ղրիմում, Աբխազիայում կամ այլուր՝ չնայած եղել են առաջարկներ: Ես չեմ կիսում իմ պետության մոտեցումնեն այս հարցերի շուրջ, ընդգծում է նա։
Սանկտ Պետերբուրգից նկարիչ և նոր մեդիա ոլորտի ուսուցիչ Իլդարը մի փոքր շուտ էր լքել Ռուսաստանը։ Նրա պատճառները կապված էին նաև Կրեմլի քաղաքականության հետ։ «Ես լքել եմ Ռուսաստանը 2021 թվականի նոյեմբերին։ Մտքեր ունեի քաղաքական դրդապատճառներով և կարիերայի հետ կապված հնարավոր արտագաղթի մասին։ Ես ինքս որոշեցի, որ երբ պահը գա ու ցանկանամ հեռանալ, կանեմ դա։ Ինչ-որ պահի առիթների հաճախականության ընդհանուր համադրությունը, օտար գործակալների հետ կապված վիճակը հանգեցրեց ամոթի և լարվածության հանկարծակի զգացման: Օտարերկրյա գործակալների հետ ունեցած պատմությունն անձամբ ինձ վրա չի ազդել, քանի որ ես լրատվամիջոցներով չեմ զբաղվում և բլոգեր չեմ»։
Ավելի վաղ Իլդարն արդեն մի քանի անգամ այցելել էր Վրաստան։ Երկիրը լավ տպավորություն թողեց նրա վրա։ «Արդեն ծանոթներ կային»,- նշում է նկարիչը։ -Եվ նախնական ծանոթություն հաստատցե տեղի մշակութային երիտասարդական շրջանակների հետ։ Ես մտածեցի, որ դա հիանալի սկիզբ է»:
Իլդարը դեռ չի պատրաստվում վերադառնալ Ռուսաստան: Նրան մտահոգում են սեփական կարծիքն արտահայտելու, տանը գումար վաստակելու խնդիրները։ «Նախ՝ պարզ չէ, թե երբ են խնդրահարույց դառնալու իմ բոլոր սոցիալական ցանցերը, որոնք ես ղեկավարում եմ որպես Ռուսաստանում չգտնվող մարդ։ Առայժմ խնդիրներ չկան, բայց ես չգիտեմ, թե ինչ սպասել, և չեմ ուզում ստուգել։ Երկրորդ՝ այնտեղ (Ռուսաստանում) ես դուրս եմ եկել պետական փողերով բոլոր նախագծերից։ Իսկ դրանք իմ եկամուտը կազմող գրեթե բոլոր նախագծերն են։ Եթե վերադառնամ, փաստորեն, գումար չեմ ունենա ապրուստի»։
Երիտասարդը նշում է, որ դժվար էր նոր վայրում հաստատվել, իսկ պատերազմը փոխեց իր ծրագրերը։ «Ի սկզբանե այստեղ մուլտիմեդիա արվեստի դպրոց բացելու ծրագիր կար։ Ես դա արել եմ տեղացի նկարիչ ընկերոջս հետ: Իսկ դպրոցի բացումը նախատեսված էր փետրվարի 22-ին։ Պատերազմը խաթարեց բոլոր ծրագրերը։ Ես հայտնվեցի առանց փողի աղբյուրների, առանց աշխատանքի։ Փող չկա, պարզ չէ՝ ինչ անել, այսպիսի ծանր պահ է եղել։ Բայց բախտս բերեց։ Ինձ հրավիրեցին տեղի մասնավոր ռուսալեզու դպրոց՝ 6-7-րդ դասարանների երեխաների հետ աշխատելու որպես դասվար: Երեխաներ, պատասխանատվություն, հինգ օր, երեքանգամյա սնունդ և աշխատավարձը լարիով։ Նախատեսում եմ նաեւ ռուս-վրացական հարաբերությունների պատմության վերաբերյալ դասախոսությունների շարք կազմակերպել ռուսերեն, վրացերեն եւ անգլերեն լեզուներով Թբիլիսիում»։
Իլդարը փորձել է օգնել նրանց, ովքեր եկել են Վրաստանի մայրաքաղաք պատերազմից հետո։ «Դպրոցից ազատ ժամանակ գալիս էի մարդասիրական օգնության կետեր և սնունդ բերում։ Իմ տանը մեկ ամիս ապրում էր մի ընտանիք՝ ուկրաինացի և վրացի, ովքեր նախկինում ապրում էին Ուկրաինայում։ Նրանց գտանք ֆեյսբուքում՝ «Ուկրաինացիները Վրաստանում» խմբում, ես գրառում էի գրել և առաջարկել ապրել մեզ հետ։
Իսկ Սանկտ Պետերբուրգից դիզայներ Ելենան ասաց, որ տեղափոխվելու որոշումը արագ է կայացրել, սակայն տեղափոխումն ինքնին անհրաժեշտ եղավ հետաձգել։ «Երբ պատերազմը սկսվեց, իմ առաջին միտքը տեղափոխվելն էր։ Բայց ես իմ երկրում չէի. այդ պահին Հունաստանում էի։ Հետո, երբ հասա (Ռուսաստան), տեղափոխվելու խնդիրն ավելի սրվեց, քանի որ ընտանիքս դեռ Ռուսաստանում է։ Ինձ շատ էր անհանգստացնում ծնողներիս հետ շփումը, և ես ստիպված էի հետաձգել այս քայլը երկու ամսով։ Այնուամենայնիվ, տարբեր օրենքները, որոնք մենք հիմա ընդունում ենք, կասկածի տակ են դնում իմ վերադարձն այս երկիր։
Աղջիկը նշում է, որ շատ առումներով այդ քայլի պատճառները տնտեսական էին: «Աշխատանքի պատճառով եմ եկել. արտասահմանյան ընկերությունում եմ աշխատում։ Եվ իմ ընկերությունը, ինչպես ՏՏ ոլորտում շատ ուրիշներ, այժմ կանգնած է այն փաստի առաջ, որ նրանք պարզապես չեն կարող աշխատել օտարերկրյա հաճախորդների հետ և չեն կարող համապատասխանաբար վճարել իրենց աշխատակիցներին: Հետևաբար, առաջին հերթին՝ աշխատանքի պատճառով, երկրորդը՝ ես չէի ցանկանա ապրել երկաթե վարագույրի հետևում։ Եվ ինչպես իմ հասակակիցները, իսկ ես 24 տարեկան եմ, կցանկանայի ճանապարհորդել աշխարհով մեկ և լինել դրա մի մասը, այլ ոչ թե հակառակը»:
Ելենան ասում է, որ տեղափոխվելու որոշումը շատ դժվար էր. «Ես դեռ մտածում եմ և հուսով եմ, որ մի օր կարող եմ վերադառնալ իմ երկիր, պարզապես այն պատճառով, որ այնտեղ է իմ ընտանիքը: Ես աշխատում եմ հեռակա կարգով, ունեի այսպիսի ծրագիր՝ ապրել տարբեր երկրներում և վերադառնալ տուն։ Հիմա վերադառնալու տեղ չկա։ Ես ուզում եմ վերադառնալ։ Եվ ես ինձ համարում եմ այն մարդկանցից մեկը, ով ուզում է մյուս, զարգացած երկրներից վերցնել լավը, գալ ու մի լավ բան անել սեփական երկրում։ Բայց առայժմ՝ մինչև ավելի լավ ժամանակներ»։
«Ես շատ ծանոթներ ունեմ այստեղ՝ Վրաստանում»,- ասում է աղջիկը։ -Ընկերս ասաց, որ հիմա այստեղ են եկել բոլոր ամենազգայուն մարդիկ։ Մենք մտածեցինք այն մասին, որ Ռուսաստանում հիմա ընդհանրապես զգայուն մարդիկ չեն լինի։ Եվ դա սարսափելի է»:
Հոդվածը պատրաստվել է Մարինա Յակովլևայի հեղինակությամբ նյութի հիման վրա
