Մատչելի հղումներ

ԱՄՆ նախկին նախագահ Ջիմի Քարթերի 100-ամյակի առթիվ Միացյալ Նահանգներում անդրադարձել են նրա թողած ժառանգությանը 


Ջիմի Քարթերը
Ջիմի Քարթերը

1981 թվականին ԱՄՆ այլևս նախագահ, դեմոկրատ Ջիմի Քարթերը մայրաքաղաք Վաշինգտոնից վերադարձավ Ջորջիա նահանգի Փլեյնս քաղաք։ Այդ տարի ամերիկացիների մեծամասնությունը որոշել էր իր ձայնը տալ հանրապետական Ռոնալդ Ռեյգանին:

«Պաշտոնավարման ժամանակ քաղաքական առումով ձախողված գործիչ էր, բայց ունեցավ լուրջ հաջողություններ [քաղաքականությունից դուրս]»,- ասում է պատմաբան Ջոնաթան Ալթերը։

Ալթերը ընդգծում է Քարթերի հատկապես մարդասիրական գործոնեությունը՝ իր հիմնած կենտրոնի՝ Քարթերի կենտրոնի միջոցով, որը զբաղվում է աշխարհում «խաղաղության հաստատմամբ և հիվանդությունների դեմ պայքարով»:

«Նա հիանալի աշխատանք է կատարել՝ [իր հիմնած կենտրոնի միջոցով] մշտադիտարկելով ընտրություններն ավելի քան 100 երկրներում: Սակայն նախկին նախագահները չունեն այնքան իշխանություն, որքան գործողները, և նրա ձեռքբերումները անտեսվել են»,- նշում է Ալթերը։

Հայտնի է, որ Իրանում ամերիկացի պատանդների հետ կապված ճգնաժամը, 1970-ականների գնաճն ու Վաշինգտոնի դեմ արաբական երկրների կիրառած նավթային էմբարգոյի հետևանքները ստվերեցին Քարթերի նախագահությունը:

Այդուհանդերձ, Ալթերը, ով հեղինակել է «Ջիմի Քարթեր. իրականում՝ լավագույնը» կենսագրական վեպը, պնդում է՝ դեմոկրատ գործչի չորս տարիները Սպիտակ տանը լի էին հաջողություններով։

«Խոսքը ոչ միայն Քեմփ Դեյվիդի համաձայնագրի, Չինաստանի հետ հարաբերությունների հաստատման, այլև շրջակա միջավայրի և բազմաթիվ այլ հարցերին վերաբերող օրենսդրական նախաձեռբությունների մասին է»,- ընդգծում է պատմաբանը:

Ջիմի Քարթերի 100-ամյակի առթիվ Միացյալ Նահանգներում անդրադարձել են նրա թողած ժառանգությանը
please wait

No media source currently available

0:00 0:03:09 0:00

Քարթերը 1980 թվականին ստորագրեց Ալյասկայի հողերի պահպանության ակտը, որի ներքո հայտնվեց ավելի քան 40.5 միլիոն հեկտար տարածք:

Ջոնաթան Ալթերը նշում է՝ այն համարվում է երբևէ ընդունված ու շրջակա միջավայրի պահպանությանը վերաբերող ամենակարևոր օրենսդրական ակտերից մեկը:

«Կարծում եմ, կհիշենք նախագահ Քարթերին որպես նախագահ, ով ծառայել է չափազանց դժվարին ժամանակաշրջանում և ստիպված էր գործ ունենալ իր վերահսկողությունից դուրս գտնվող հանգամանքների հետ»,- իր հերթին ասում է Էմորիի համալսարանի՝ պատմության գծով պրոֆեսոր Ջո Կրեսպինոն։

Ըստ պրոֆեսորի՝ Քարթերը սովորություն ուներ հանդիպել ուսանողների հետ՝ քննարկելու այն որոշումները, որոնք կայացրել է իր նախագահության ընթացքում:

«Ոչ մի նախագահի չեր հաջողվել մարդու իրավունքների պաշտպանության հարցը դնել ԱՄՆ արտաքին քաղաքականության կենտրոնում։ Այն կարևոր պահ էր Սառը պատերազմի ժամանակ՝ ուժերի հավասարակշռությունը փոխելու գործում»,- ասում է Կրեսպինոն:

Ջո Կրեսպինոն նշում է՝ ԱՄՆ ներքին կյանքում Քարթերի ձեռքբերումներից է դաշնային կառավարության բարեփոխումը:

«Հաճախ ենք ազատ շուկայական տնտեսությանը միտված բարեփոխումները կապում Ռոնալդ Ռեյգանի հետ, բայց, իրականում, Ջիմի Քարթերը Ռեյգանից առաջ արդեն ակտիվորեն աշխատում էր տնտեսությունում կառավարության դերը նվազեցնելու ուղղությամբ»,- ասում է Կրեսպինոն:

Քարթերի գլխավորած վարչակազմի անդամները, մասնավորապես՝ ՄԱԿ-ում ԱՄՆ նախկին դեսպան Էնդրյու Յանգը, ասում են, թե ուրախ են, որ Ջիմի Քարթերը երկար ապրեց և կարողացավ ականատես լինել իր թողած ժառանգությանը տրված դրական գնահատականներին:

«Աշխարհում չկա մի տեղ, որտեղ մարդիկ նրա մասին լավ բան չունենան ասելու՝ անկախ նրանից նա հաջողակ էր համարվում, թե ոչ»,- ասում է Յանգը:

Ինչևէ, Քարթերի կենտրոնը շարունակում է իր աշխատանքը ողջ աշխարհում՝ պայքարելով բազմաթիվ հիվանդությունների դեմ, հատկապես՝ աֆրիկյան երկրներում:

XS
SM
MD
LG