Սպիտակ տան կողմից հոկտեմբերին հրապարակված Ազգային անվտանգության նոր ռազմավարությունը Ռուսաստանը դիտարկում է որպես անմիջական վտանգ, իսկ Չինաստանը՝ որպես երկարաժամկետ սպառնալիք Միացյալ Նահանգների ազգային շահերին:
«Եթե Սպիտակ տունը նոր ռազմավարություն հրապարակեր մինչև փետրվարի 24-ի պատերազմը, այն, հավանաբար, կարող էր նկարագրել Ռուսաստանի դերը ավելի պակաս կոպիտ ձևով, քան այն, ինչ մենք հիմա տեսնում ենք», - ասում է Ուիլյամ Քորթնին, ով եղել է ԱՄՆ դեսպան Ղազախստանում 1992-1994 թվականներին և Վրաստանում 1995-ին: Ըստնրա՝ այն, ինչ արեց Ռուսաստանը, Արևմուտքում շատերի համար անակնկալ էր։ Շատերը չէին կարծում, որՌուսաստանն այդքան հեռու կգնա՝ Ուկրաինա ներխուժելով: ԱՄՆ-ն այսօր Ռուսաստանին միանշանակ դիտարկում էորպես իմպերիալիստական կուրս վարող ագրեսոր։ Այսպես է Քորթնին ձևակերպում ներկայիս Ազգայինանվտանգության ռազմավարության և նախորդի միջև եղած հիմնական տարբերությունը, որը հրապարակվել էրնախորդ նախագահական վարչակազմի կողմից 2017 թվականի դեկտեմբերի 18-ին։
Ազգային անվտանգության ռազմավարությունը (ԱԱԾ) ավանդական հիմնական փաստաթուղթն է, որը թողարկվում էՍպիտակ տան յուրաքանչյուր վարչակազմի կողմից և հիմք է հանդիսանում բազմաթիվ այլ հայեցակարգերի համար, ինչպիսին է Ազգային պաշտպանության ռազմավարությունը: Այս անգամ նախագահ Ջո Բայդենի վարչակազմըփաստաթուղթը հրապարակեց ուշացումով, ըստ երևույթին, պայմանավորված միջազգային իրավիճակիփոփոխությամբ. 48 էջանոց տեքստը հրապարակվել է Սպիտակ տան կայքում։
Փաստաթղթում համաշխարհային երկու հիմնական սպառնալիքների շուրջ ասված է. «Մենք արդյունավետորենմրցելու ենք Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության հետ, որը միակ մրցակիցն է՝ թե՛ մտադրությամբ, թե՛ունակությամբ, միջազգային կարգը փոխելու հարցում՝ միաժամանակ զսպելով վտանգավոր Ռուսաստանը»:
Ուիլյամ Քորթնին ընդգծում է. «Ռազմավարության մեջ Չինաստանը ներկայացնում է որպես հիմնականերկարաժամկետ պոտենցիալ մարտահրավեր, բայց վերջինիս պարագայում չի օգտագործում նույն կոշտ լեզուն, որըկիրառվում է Ռուսաստանի նկատմամբ. շատ ուղիղ բառեր, որոնք համապատասխանում են նրա անթաքույցիմպերիալիստական ագրեսիային»:
Ռազմավարության մեջ Ռուսաստանի հետ տեղի ունեցածը Պուտինի օրոք ներկայացվում է պատմականտեսանկյունից. «Ռուսաստանը միացավ G8-ին և G20-ին և վերակառուցեց իր տնտեսությունը 2000-ականներին: Այնուամենայնիվ, նրանք [Ռուսաստանը և Չինաստանը] եկել են այն եզրակացության, որ ազատ և բաց կանոններիվրա հիմնված միջազգային կարգի հաջողությունը վտանգ է ներկայացնում իրենց ռեժիմների համար և խոչընդոտում էնրանց հավակնություններին: Յուրաքանչյուրը յուրովի, նրանք այժմ ձգտում են վերափոխել միջազգային կարգը՝ստեղծելով մի աշխարհ, որը ձեռնտու է իրենց խիստ անհատականացված և ճնշող բռնապետական տեսակին»: Նմաննուրբ բառերը, ըստ փորձագետների, բնութագրում են անհատի պաշտամունքը, որն ակնհայտորեն առկա էՌուսաստանում, և իշխանության յուրացումը նրա գործադիր մարմնի կողմից։
Ռազմավարությունը կենտրոնացած չէ տոտալիտար երկրների ներքին կառուցվածքի վրա, ինչը նրանց ժողովուրդներիգործն է։ Ավելին, նշված է՝ «Միացյալ Նահանգները տասնամյակներ շարունակ հարգում է ռուս ժողովրդին և նրաներդրումը գիտության, մշակույթի և կառուցողական երկկողմ հարաբերություններում: Չնայած Ռուսաստանիկառավարության ռազմավարական սխալ հաշվարկին Ուկրաինայի վրա հարձակվելու հարցում, ռուս ժողովուրդն է, որկորոշի Ռուսաստանի ապագան, որը, որպես գերտերություն, կարող է ևս մեկ անգամ կառուցողական դեր խաղալմիջազգային գործերում: Միացյալ Նահանգները կողջունի նման ապագան՝ միաժամանակ շարունակելով հակազդելՌուսաստանի կառավարության կողմից իրականացվող ագրեսիային»։
«Ազատ աշխարհում միշտ մտավախություն է եղել, որ Ռուսաստանը ներքին առումով ավելի ռեպրեսիվ է դառնում», - հիշում է Ուիլյամ Քորթնին, ով նախկին Խորհրդային Միությունում դեսպան էր 1990-ականներին. «Մենք վախենում էինք, որ դա կարող է հանգեցնել նրան, որ նա դառնա ավելի ագրեսիվ»:
Եվ այդպես էլ եղավ։ Բայց «ոչ մեկ կամ երկու տարի առաջ», - ասում է փորձագետը՝ հավելելով՝ «Սկզբում մենքթերագնահատում էինք դա, բայց ռեպրեսիաների և արտաքին ագրեսիայի ընդհանուր ուղղությունը շարունակվում էավելի քան մեկ տասնամյակ՝ առնվազն 2008 թվականին Վրաստան Ռուսաստանի ներխուժումից և հատկապես 2014 թվականի Ուկրաինա ներխուժման առաջին փուլից հետո»։
«Ռուսաստանի դաժան և չհրահրված պատերազմն իր հարևան Ուկրաինայի դեմ ցնցել է խաղաղությունը Եվրոպայումև ազդել կայունության վրա ամենուր, և Ռուսաստանի անխոհեմ միջուկային սպառնալիքները սպառնում ենհամաշխարհային (միջուկային զենքի չտարածման) ռեժիմին: Ինքնավար պետություններն աշխատում են գիշեր-ցերեկ՝ժողովրդավարությունը խարխլելու և կառավարման մոդելը արտահանելու համար, որը նշանավորվում է ներքինբռնաճնշումներով և արտաքին հարկադրանքով: Նրանք սխալմամբ կարծում են, որ ժողովրդավարությունն ավելի թույլէ, քան բռնապետությունը, քանի որ նրանք չեն հասկանում, որ երկրի հզորությունը գալիս է իր ժողովրդից»,-ասվում էՍպիտակ տան ռազմավարության նախաբանում:
Աշխարհը երբեմն աչք էր փակում վարչակարգի ներքին դաժանության վրա, սակայն ժամանակակից աշխարհումբոլորովին անընդունելի է սահմանների վերագծման փորձը, բռնությունն այլ երկրների և ժողովուրդների նկատմամբ։
Միաժամանակ, ըստ ռազմավարության, «Ռուսաստանն ու Չինաստանն իրենց առջեւ տարբեր խնդիրներ են դրել։Ռուսաստանն ուղղակի վտանգ է ներկայացնում ազատ և բաց միջազգային համակարգի համար, ինչն այսօրխախտում է միջազգային կարգի հիմնական օրենքները: ՉԺՀ-ն, ընդհակառակը, միակ մրցակիցն է, որն ունի և՛միջազգային կարգը փոխելու մտադրություն, և՛ աճող տնտեսական, դիվանագիտական, ռազմական ևտեխնոլոգիական ուժ՝ այս նպատակին հասնելու համար»:
Ուիլյամ Քորթնին Ռուսաստանի և Չինաստանի միջև այս տարբերությունն առանցքային է համարում. «Հետաքրքիրփաստ է այն, որ Չինաստանը որոշակիորեն քննադատել է Ռուսաստանի ներխուժումը Ուկրաինա: Նա, անշուշտ, հրապարակայնորեն վերարտադրեց ռուսական քարոզչությունն այն մասին, թե ՆԱՏՕ-ն է պատերազմի պատճառը։ Բայց Չինաստանը տեսնում է, թե Արևմուտքը որքան բուռն արձագանքեց ռուսական ներխուժմանը և ինչպես միաձայնաջակցեց Ուկրաինային: Դա կարող է ստիպել Չինաստանին երկու անգամ մտածել այն ռիսկերի մասին, որոնքկառաջացներ Թայվան ներխուժելու դեպքում: Չմոռանանք, որ Չինաստանը տնտեսապես շատ ավելի կապված էԱրևմուտքի հետ, քան Ռուսաստանը, և Թայվան ներխուժումը կարող է վճռորոշ գործոն լինել նրա տնտեսությանհամար»:
Կոլումբիայի «Առնոլդ Ա. Սալցմանի պատերազմի և խաղաղության հետազոտությունների ինստիտուտի» փորձագետ Լինքոլն Միտչելը նույնպես անդրադառնում է նորագույն պատմությանը, թեև որոշ հեգնանքով. «Մի քանի տարի առաջմենք կարծում էինք, որ ազգային անվտանգության ամենամեծ սպառնալիքը կլիմայի փոփոխությունն է»:
Միտչելը հստակ սահման է գծում Ռուսաստանի և Չինաստանի միջև. «Չինաստանը, իր ավելի մեղմ ուժով, քանՌուսաստանը, իր լայն տարածումով ամբողջ աշխարհում, անկասկած, ավելի հզոր երկիր է, քան Ռուսաստանը՝ռազմական, տնտեսական և քաղաքական առումներով: Այս առումով Չինաստանն ակնհայտորեն ավելի լուրջ մրցակիցէ ԱՄՆ-ի համար, քան Պուտինի ռեժիմը։ Բայց անվտանգության անմիջական սպառնալիքը բոլորովին այլ բան է»:
«Վերջին տասնամյակի ընթացքում Ռուսաստանի կառավարությունը որոշել է վարել իմպերիալիստական արտաքին քաղաքականություն՝ նպատակ ունենալով տապալել միջազգային կարգի հիմնական տարրերը», - ասվում է ռազմավարության մեջ:
«Բայց այս ամենը չի նշանակում, որ Չինաստանն ուղղակիորեն չի սպառնում Միացյալ Նահանգներիանվտանգությանը»,- ասում է Միտչելը՝ հավելեվով, որ իրավիճակը կարող է փոխվել, եթե Չինաստանը ներխուժիԹայվան, որը դե ֆակտո Ամերիկայի մերձավոր դաշնակիցն է։ Մինչ այժմ Պուտինի գործողությունները ցույց են տվել, որՌուսաստանն ավելի վտանգավոր երկիր է։
«Ռուսաստանը ագրեսիվ է իր թուլության պատճառով, իսկ Չինաստանը ագրեսիվ է իր հզորության պատճառով», - ձևակերպում է Լինքոլն Միտչելը. «Չինաստանը աճող տերություն է, ի տարբերություն Ռուսաստանի»:
Փորձագետի խոսքով՝ Չինաստանը գործող պետական համակարգ է. եթե վաղը Սի Ցզինպինի հետ ինչ-որ բան պատահի, ապա գիտենք, որ Չինաստանի Կոմունիստական կուսակցությունը կանցնի իր ներքին գործընթացներով, և երկիրը կունենանոր առաջնորդ. քաղաքական կուրսի հիմքը, հավանաբար, կպահպանվի։ Իսկ եթե Վլադիմիր Պուտինը հեռանա վաղը, ապա ոչ ոք չգիտի, թե ինչ կլինի Ռուսաստանի հետ։ Այնտեղ բացակայում է իշխանության ինստիտուցիոնալկայունությունը, և դա ինքնին երկարաժամկետ սպառնալիք է։
Ռազմավարության մեջ ձևակերպվում է այս միտքը. «Այժմ Ռուսաստանն ունի լճացած քաղաքական համակարգ, որը չիարձագանքում իր ժողովրդի կարիքներին։ Մոսկվայի հզորությունն ու դիվանագիտական ազդեցությունը թուլացել են»:
Լինքոլն Միտչելը նշում է, որ «Պուտինի ագրեսիայի ակտը, նրա ներխուժումն Ուկրաինա, համախմբել էհյուսիսատլանտյան դաշնակիցներին այնպես, ինչպես մենք չէինք տեսել երկար ժամանակ: Սպիտակ տունը ոչ միայնշատ լրջորեն աջակցեց Ուկրաինային, այլ աշխատանքի այս ձևն իրականում դարձավ այն շարժիչ ուժը, որնակտիվացրեց Ջո Բայդենին որպես նախագահ, դարձավ նրա ողջ նախագահության գլխավոր հարցերից մեկը»:
Ռազմավարութան մեջ բացահայտորեն նշվում է, որ Ուկրաինային օգնությունը ԱՄՆ անվտանգության ռազմավարության ինստիտուցիոնալ գործոն է. «Թեև մեր մոտեցման որոշ ասպեկտներ կախված կլինեն Ուկրաինայի պատերազմիհետագծից, մի շարք տարրեր արդեն պարզ են։ Նախ՝ Միացյալ Նահանգները կշարունակի աջակցել Ուկրաինայինազատության համար պայքարում, մենք կօգնենք Ուկրաինային տնտեսապես վերականգնվել և կխրախուսենք նրատարածաշրջանային ինտեգրումը Եվրամիությանը»։
Այնուամենայնիվ, Լինքոլն Միտչելը ճանապարհին տեսնում է մեկ պոտենցիալ սպառնալիք. Ռազմավարության «Մերժողովրդավարության ամրապնդումը» բաժնում հակիրճ նշվում է «ներքին ահաբեկչության» պոտենցիալսպառնալիքները և հայտարարվում է «մեր երկրի պատմության առաջին ազգային ռազմավարության մշակումը ներքինահաբեկչությանը և գլոբալ ուժերին հակազդելու համար, ինչպիսիք են զինված կոռուպցիան, տեղեկատվությանմանիպուլյացիայի գործողությունները, քաղաքականությունը, միջամտություն և հարձակումներ օրենքի գերակայությանվրա, այդ թվում՝ ընտրություններում։ Ամերիկան չի հանդուրժի արտաքին միջամտությունը մեր ընտրություններին».
Լինքոլն Միտչելը ավելացնում է. «Կարճաժամկետ հեռանկարում ներքին անկայունությունը, բոլոր տեսակիաջակողմյան և պրոֆաշիստական շարժումների աճը Միացյալ Նահանգներում շատ մեծ վտանգ է ներկայացնում»: Ենթադրելով, որ դրանք գերակշռում են՝ փորձագետը պնդում է, որ «օրինակ, եթե Դոնալդ Թրամփը վերադառնաՍպիտակ տուն, դա լրջորեն կվտանգի նույն արտաքին սպառնալիքներին դիմակայելու Ամերիկայի կարողությանը ևկավելացնի ներքին անկայունությունը»:
Պատահական չէ, որ Սպիտակ տան ուղերձում ասվում է. «Ռազմավարությունը կոտրում է ներքին և արտաքինքաղաքականության միջև բաժանարար գիծը, քանի որ մեր ուժերը ներսում և դրսում անքակտելիորեն կապված են։Մեր ժողովրդավարությունը մեր ով լինելու հիմքում է, և դա շարունակական աշխատանք է։ Դրանով ամերիկյան հզորբանակն օգնում է առաջ մղել և պաշտպանել կենսական ազգային շահերը՝ աջակցելով դիվանագիտությանը, հակազդելով ագրեսիային, զսպելով հակամարտությունները, ցուցադրելով ուժ և պաշտպանելով ամերիկացիժողովրդին ու նրա տնտեսական շահերը»: