Անկարան աջակցություն է ցուցաբերում Կիևին, բայց միևնույն ժամանակ չի խզում առևտրային կապերը Մոսկվայի հետ։ Որքանո՞վ է արդյունավետ «օսմանյան դիվանագիտությունը». Եվ ո՞ւր է տանելու Թուրքիայի ներսում ազգայնական տրամադրությունների աճը։ Այս հարցերն են վերլուծում քաղաքագետները:
Թուրքիայում 2023 թվականի հունիսին կայանալիք ընտրություններում գործող նախագահ Ռեջեփ Էրդողանի գլխավոր մրցակիցներից մեկը Ստամբուլի քաղաքապետ Էքրեմ Իմամօղլուն է, որին արդեն դատապարտել են երկուսուկես տարվա ազատազրկման: Սա համարվում է քաղաքական պատվեր` հօգուտ Էրդողանի: Սակայն վերջինս այս մասին ոչինչ չի ասում` այն չհամարելով իր օրակարգի հարց:
Ինչպես քաղաքական վերլուծաբան Իքբալ Դուրրենն է ասում «Ամերիկայի Ձայն»-ի Ռուսական ծառայությանը. «Շատերն են դժգոհ վերջին տարիներին տնտեսության և քաղաքականության մեջ Էրդողանի զիգզագներից»:
Թուրքիայի նախագահը Հունաստանին սպառնում է հրթիռներով, ահաբեկչության դեմ պայքարելու կոչերով ռմբակոծում է քրդերի դիրքերը Սիրիայում ու Իրաքում:
Ինչ վերաբերում է Ուկրաինայի դեմ Ռուսաստանի սկսած պատերազմին, վերլուծաբաններն ասում են, որ Անկարայի համար այն դարձավ անհավանական հնարավորության պահ: Ռուսական ռազմական և քաղաքական անհաջողությունների պայմաններում Թուրքիան ստանձնում է առաջատար դեր սևծովյան տարածաշրջանում:
Ինչպես Ուկրաինայի արտգործնախարար Դմիտրի Կուլեբան է ասում, «օսմանյան դիվանագիտության հնագույն ավանդույթները չեն չեղարկվել»։ Ուկրաինային ռազմական և քաղաքական աջակցություն հայտնելու հանգամանքը Թուրքիային չի խանգարում շարունակել առեւտուրը Ռուսաստանի հետ: Վերլուծաբանները հիշեցնում են Թուրքիայում գազային հանգույց հիմնելու հարցով Պուտինի հետ Էրդողանի բանակցությունները:
Քաղաքագետ Ռամիզ Յունուսը, սակայն, չի կարծում, որ այստեղ պետք է Էրդողանին շատ մեղադրել: Նա հիշեցնում է, որ մինչեւ փետրվարի 24-ը Եվրամիությունն էլ ակտիվորեն շփվում և տնտեսապես համագործակցում էր նույն Պուտինի հետ: ‘’Սակայն այսօր որեւէ մեկը դրա համար չի մեղադրում Բրյուսելին’’, ասում է նա ու կարծիք հայտնում, որ պատերազմը սկսվել էր դեռեւս մինչեւ փետրվարի 24-ը:
Բոննի համալսարանի քաղաքագետ Զաուր Գասիմովն էլ հիշեցնում է, որ Ղրիմի օկուպացիայից ի վեր էր Թուրքիան հետեւողականորեն ցույց տալիս, որ պաշտպանում է Ուկրաինայի տարածքային ամբողջականությունը:
Նա հիշեցնում է, որ 2014 թվականից ի վեր Անկարայի եւ Մոսկվայի միջեւ հարաբերությունները բազմիցս են սրվել` ոչ միայն Ուկրաինայի, այլեւ Սիրիայի պատճառով: ‘’Ռուսական ռազմաօդանավը խոցելուց հետո սկսվեցին պատժամիջոցներ Կրեմլի կողմից, հետո սկսվեց հաշտեցում, ինչը տարավ դեպի «Թուրքական հոսք» գազատար և ռուսական С-400 ՀՕՊ համակարգերի վաճառքը Թուրքիային’’, ասում է փորձագետը:
Վերլուծաբանները հիշեցնում են նաեւ Լեռնային Ղարաբաղի պատերազմում Անդրբեջանին պաշտպանելու Անկարայի գործողությունները, որով, ասում են նրանք, Անկարան ՀԱՊԿ-ին իր տեղն էր ցույց տալիս, իսկ Մոսկվան կամ ոչինչ չէր ուզում անել, կամ էլ պարզապես չէր կարողանում։
Անկախ նրանից, որ Անկարայի կողմից ռուսական զենքեր գնելու հանգամանքը զայրացրել է Վաշինգտոնին, Թուրքիան շարունակում է մնալ ԱՄՆ-ի համար կարեւոր դաշնակից Մերձավոր Արևելքում: Իսկ Մոսկվայի համար Էրդողանը Եվրոպայի վերջին լուրջ խաղացողն է, ով կապեր է պահպանում Կրեմլի հետ։
Էրդողանն անում է ամեն ինչ, որպեսզի Թուրքիան մնա կենտրոնում եւ ուզում լինել համոզված, որ բոլորը լավ հարաբերություններ են ցանկանում ունենալ Թուրքիայի հետ: Այժմ դա են ուզում նաեւ Շվեդիան և Ֆինլանդիան, որոնք ՆԱՏՕ մուտք գործելու համար պիտի ստանան նաեւ Թուրքիայի համաձայնությունը:
Արամ Վանեցյան
Գարրի Կնյագնիցկի